گلیکولیک اسید (اسید گلیکولیک)
گلیکولیک اسید (Glycolic Acid)
فرمول شیمیایی: C₂H₄O₃
نام علمی: Hydroxyacetic acid
رده: آلفا هیدروکسی اسید (AHA)
منبع طبیعی: نیشکر، چغندر قند، میوه‌ها
🔍 معرفی کلی
گلیکولیک اسید یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین اسیدهای گروه آلفا هیدروکسی اسید (AHA) است که به‌دلیل ساختار مولکولی بسیار کوچک، توان نفوذ بالایی به لایه‌های سطحی پوست دارد. این ویژگی باعث شده تا گلیکولیک اسید به‌عنوان لایه‌بردار شیمیایی قوی، ضدلک و ضدچروک در طیف وسیعی از محصولات آرایشی و پوستی مورد استفاده قرار گیرد.
⚗️ ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
شکل ظاهری: مایع شفاف یا پودر کریستالی سفید
حلالیت: محلول در آب و الکل
pH طبیعی: بسیار اسیدی (حدود 2.5 در غلظت بالا)
نقطه ذوب: 75 درجه سانتی‌گراد
بو: خفیف و ملایم
✅ مزایا و خواص گلیکولیک اسید
1. لایه‌برداری شیمیایی قوی
با شکستن پیوندهای بین سلول‌های مرده در سطح پوست، باعث کاهش ضخامت لایه شاخی و تحریک نوسازی سلولی می‌شود.
2. روشن‌کننده پوست و ضد لک
در درمان انواع لک‌های سطحی (مانند لک‌های آفتاب، جای جوش و ملاسما) کاربرد دارد.
3. کاهش خطوط ریز و چروک‌های سطحی
باعث تحریک تولید کلاژن و بهبود بافت پوست در استفاده بلندمدت می‌شود.
4. پاکسازی منافذ و ضدجوش
با باز کردن منافذ پوست، به جلوگیری از تجمع چربی، سلول‌های مرده و رشد باکتری‌های آکنه‌زا کمک می‌کند.
5. بهبود جذب سایر مواد فعال
به دلیل نازک کردن لایه سطحی پوست، باعث افزایش نفوذ سایر ترکیبات مفید مانند ویتامین C یا نیاسینامید می‌شود.
🧴 کاربردهای رایج
کاربرد | توضیح |
|---|---|
سرم‌های ضد لک | روشن‌کنندگی و کاهش تیرگی پوست |
کرم‌های ضدچروک | تحریک تولید کلاژن |
ژل‌ها و تونرهای ضدجوش | پاکسازی عمقی پوست |
پیلینگ‌های شیمیایی | لایه‌برداری کنترل‌شده در کلینیک‌ها |
شامپوهای ضدشوره | کمک به کاهش پوسته و چربی اضافی پوست سر |
⚠️ نکات ایمنی مصرف
✅ ایمن در غلظت‌های 1 تا 10 درصد در محصولات روزانه
❗ در غلظت‌های بالای 10٪ (مثلاً 20–50٪ در پیلینگ‌های کلینیکی)، فقط باید تحت نظر متخصص استفاده شود
⚠️ باعث حساسیت به نور خورشید می‌شود → استفاده از ضدآفتاب با SPF بالا در طول روز الزامی است
🔥 در پوست‌های خیلی حساس ممکن است سوزش، قرمزی یا لایه‌برداری شدید ایجاد کند
🚫 استفاده هم‌زمان با رتینول، اسید سالیسیلیک یا سایر AHAها باید با احتیاط صورت گیرد
💡 نکات فرمولاسیونی
غلظت پیشنهادی:
2–5٪ برای محصولات روزانه ملایم
5–10٪ برای محصولات شبانه با اثر بیشتر
20–30٪ در پیلینگ‌های هفتگی
pH مناسب محصول: بین 3.5 تا 4 برای تعادل اثربخشی و تحمل‌پذیری
سازگار با: هیالورونیک اسید، پانتنول، آنتی‌اکسیدان‌ها
ناسازگار با: رتینول، ویتامین C با pH پایین، AHA/BHAهای دیگر
مقایسه با سایر AHAها:
ویژگی‌ها | گلیکولیک اسید | لاکتیک اسید | مالیک اسید | تارتاریک اسید |
|---|---|---|---|---|
قدرت نفوذ | خیلی بالا | متوسط | کم | کم |
لایه‌برداری | قوی | متوسط | ملایم | ملایم |
تحریک‌پذیری | بالا | متوسط | پایین | پایین |
اثر روشن‌کنندگی | خیلی زیاد | زیاد | متوسط | کم |
آبرسانی | کم | زیاد | متوسط | متوسط |
جمع‌بندی
گلیکولیک اسید یکی از مؤثرترین مواد در دسته لایه‌بردارهای شیمیایی است که با خاصیت نفوذ بالا، می‌تواند به‌طور قابل توجهی پوست را شفاف، نرم، بدون لک و جوان‌تر نشان دهد. البته در کنار این مزایا، نیاز به مراقبت دقیق و استفاده اصولی نیز دارد.
