ماندلیک اسید (مندلیک اسید)

ماندلیک اسید (Mandelic Acid)

فرمول شیمیایی: C₈H₈O₃
نام فارسی: ماندلیک اسید یا اسید ماندلیک
نوع: آلفا هیدروکسی اسید (AHA)
منبع: مشتق از بادام تلخ (Mandel = بادام به زبان آلمانی)

🔬 معرفی کلی

ماندلیک اسید یکی از ملایم‌ترین آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs) است که به دلیل اندازه مولکولی بزرگ‌ترش نسبت به گلیکولیک اسید، آهسته‌تر به پوست نفوذ کرده و تحریک‌پذیری کمتری دارد. این ویژگی آن را گزینه‌ای عالی برای پوست‌های حساس، مستعد لک، و تیره کرده است. ماندلیک اسید خواص ضدجوش، ضدلک و ضدچروک ملایمی دارد و برای استفاده روزانه یا درمانی بسیار محبوب است.

⚗️ ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

• ظاهر: پودر سفید یا محلول شفاف در صورت رقیق‌سازی

• حلالیت: محلول در آب و اتانول

• pKa: حدود 3.4 (اثرگذاری خوب در pH بین 3.5 تا 4.5)

• اندازه مولکولی: بزرگ‌تر از گلیکولیک اسید (کندتر اما ملایم‌تر)

✅ مزایا و اثرات ماندلیک اسید

1. لایه‌برداری ملایم

با حل کردن اتصالات بین سلول‌های مرده سطح پوست، باعث لایه‌برداری ملایم بدون تحریک زیاد می‌شود.

2. ضد لک و روشن‌کننده پوست

درمان تدریجی لکه‌های تیره، ملاسما، PIH (لک پس از جوش) و تیرگی‌ها

3. ضد آکنه و کنترل چربی

خواص آنتی‌باکتریال آن باعث کاهش جوش‌های فعال و جلوگیری از بروز جوش‌های جدید می‌شود.

4. ضد چروک ملایم

تحریک تولید کلاژن به‌صورت خفیف و کمک به صاف شدن خطوط ریز با استفاده طولانی‌مدت

5. مناسب برای ناحیه حساس

به دلیل ملایمت، برای ناحیه زیر بغل، کشاله ران یا حتی دور چشم (در غلظت بسیار کم) قابل استفاده است.

🧴 کاربردها در محصولات مراقبت از پوست

📌 غلظت‌های رایج

• 1–5٪: لایه‌برداری ملایم روزانه، مناسب پوست حساس

• 5–10٪: درمان لک، جوش و بافت ناهموار

• 10–15٪ (تحت نظر پزشک): پیلینگ‌های نیمه‌حرفه‌ای خانگی

⚠️ هشدارها و توصیه‌ها

• ✅ حتماً در طول روز از ضدآفتاب استفاده شود چون ماندلیک اسید حساسیت به نور را افزایش می‌دهد.

• ✅ شروع با غلظت کم و افزایش تدریجی توصیه می‌شود.

• ❌ از مصرف هم‌زمان با رتینوئیدها یا سایر لایه‌بردارها پرهیز کنید مگر با فاصله زمانی یا توصیه تخصصی.

• ⛔ در دوران بارداری بهتر است با پزشک مشورت شود (به‌ویژه در غلظت‌های بالا)

💡 نکات فرمولاسیون

• pH مطلوب محصول: بین 3.5 تا 4 برای اثربخشی و پایداری

• ترکیب مناسب با: نیاسینامید، زینک PCA، پانتنول، هیالورونیک اسید

• ناسازگاری: با ویتامین C خالص (آسکوربیک اسید)، لایه‌بردارهای قوی یا رتینول بدون فاصله زمانی

• بسته‌بندی مناسب: ترجیحاً در ظروف مات یا شیشه‌ای تیره برای جلوگیری از اکسید شدن

📊 مقایسه با سایر AHAs

جمع‌بندی

ماندلیک اسید یک انتخاب عالی برای افرادی‌ست که پوست حساس دارند اما می‌خواهند از مزایای لایه‌برداری، روشن‌کنندگی و درمان لک و آکنه بهره‌مند شوند. اگرچه کندتر از گلیکولیک اسید عمل می‌کند، اما نتایج آن پایدارتر و ایمن‌تر است.