فنل فتالئین
فنل فتالئین (Phenolphthalein)
فرمول شیمیایی: C₂₀H₁₄O₄
شماره CAS: 77-09-8
نام‌های دیگر: فنلفتالئین، 3,3-Bis(4-hydroxyphenyl)-1(3H)-isobenzofuranone، Phenolphtalein
نوع ماده: نشانگر pH، ترکیب آلی آروماتیک
منبع: سنتز شیمیایی از فنول و انیدرید فتالیک
معرفی کلی
فنل فتالئین یک ترکیب آلی با ساختار حلقوی و خاصیت رنگ‌زا است که بیشتر به عنوان نشانگر pH در تیتراسیون‌های اسید و باز کاربرد دارد. این ماده با تغییر رنگ واضح بین محدوده خاصی از pH، ابزاری دقیق برای تشخیص نقطه پایانی واکنش‌ها در آزمایشگاه‌های شیمی و صنایع تحلیلی محسوب می‌شود.
اگرچه فنل فتالئین به‌طور تاریخی در داروسازی (به عنوان ملین) هم استفاده می‌شده، اما به دلیل نگرانی‌های ایمنی، کاربردهای آن در این حوزه محدود شده است.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید یا متمایل به صورتی
بو: بی‌بو
حلالیت: بسیار کم‌محلول در آب، ولی محلول در اتانول، متانول و استون
وزن مولکولی: 318.33 گرم بر مول
نقطه ذوب: 258–263 درجه سانتی‌گراد
رنگ در pH پایین: بی‌رنگ
رنگ در pH بالای 8.2: صورتی تا ارغوانی
خواص و مزایا
تغییر رنگ واضح و سریع در محدوده pH مشخص (8.2 تا 10)
پایداری بالا در محلول‌های اتانولی یا خشک
قابل استفاده در مقادیر بسیار کم (بازدهی بالا در مقدار پایین)
واکنش‌پذیری پایین در خارج از محدوده عملکرد، بدون تأثیر بر ترکیبات دیگر
امکان استفاده در ترکیب با سایر نشانگرها
کاربردها در صنایع مختلف
آزمایشگاه و صنعت شیمی
استفاده گسترده به عنوان نشانگر اسید-باز در تیتراسیون‌ها
ابزاری برای آموزش و تحقیق در کلاس‌های شیمی مدرسه و دانشگاه
تشخیص کیفی حضور باز یا اسید در محلول‌های آبی
قابل ترکیب با معرف‌های دیگر برای ایجاد نشانگرهای ترکیبی
صنعت داروسازی (سابقاً)
استفاده به عنوان ملین سبک در دوز پایین
امروزه تقریباً حذف شده به دلیل احتمال خطر سرطان‌زایی در مصرف مداوم
محصولات صنعتی
استفاده در برخی کاغذهای تست pH
کاربرد در فرمول‌های خاص شیمیایی برای بررسی تغییرات محیطی
نکات ایمنی و احتیاط
تماس با پوست و چشم: ممکن است موجب تحریک شود؛ استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه می‌شود
استنشاق پودر: از استنشاق ذرات جلوگیری شود
بلعیدن: خطرناک است؛ مصرف داخلی ممنوع است
در گذشته به‌عنوان ماده‌ای با پتانسیل سرطان‌زایی طبقه‌بندی شده؛ امروزه صرفاً در مصارف آزمایشگاهی مجاز است
نگهداری: در ظروف بسته، به دور از نور مستقیم، در جای خشک و خنک
جمع‌بندی
فنل فتالئین یکی از شناخته‌شده‌ترین معرف‌های شیمیایی برای تعیین نقطه پایانی در واکنش‌های اسید-باز است. دقت بالا، تغییر رنگ سریع و وضوح ظاهری آن باعث شده که در آزمایشگاه‌های آموزشی، صنعتی و کنترل کیفیت بسیار پرکاربرد باشد. اگرچه دیگر در داروسازی مصرف ندارد، اما همچنان یکی از معرف‌های اساسی در دنیای آنالیز شیمیایی باقی مانده است.
خرید فنل فتالئین از کیمیاگران سبحان قومس
شرکت کیمیاگران سبحان قومس به عنوان تأمین‌کننده تخصصی مواد شیمیایی، فنل فتالئین آزمایشگاهی و صنعتی با خلوص بالا را با کیفیت تضمینی و بسته‌بندی ایمن عرضه می‌کند.
📲 جهت سفارش یا استعلام موجودی، به واتساپ پشتیبانی ما پیام دهید و خرید مطمئن را تجربه کنید.
