اسید سالیسیلیک (بتا هیدروکسی اسید، سالیسیلیک اسید)

سالیسیلیک اسید (Salicylic Acid)

فرمول شیمیایی: C₇H₆O₃
نام دیگر: بتا هیدروکسی اسید (BHA)
طبقه‌بندی: اسید آلی - مشتق شده از گیاهانی مانند بید سفید (Willow Bark)

🔍 معرفی کلی

سالیسیلیک اسید یک اسید محلول در چربی از دسته بتا هیدروکسی اسیدها (BHAs) است که به‌طور گسترده در محصولات مراقبت از پوست، مخصوصاً برای درمان آکنه، کومدون‌ها (جوش‌های سرسیاه و سرسفید)، پوست چرب و شوره سر استفاده می‌شود. این ترکیب به دلیل توانایی نفوذ در منافذ پوست و تجزیه چربی و سلول‌های مرده، یک گزینه ایده‌آل برای پاکسازی عمیق پوست است.

⚗️ ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

• حالت فیزیکی: پودر کریستالی سفید یا مایع در محلول‌های فرموله‌شده

• حلالیت: محلول در چربی، الکل و برخی حلال‌های آلی

• نقطه ذوب: 158–161 درجه سانتی‌گراد

• pH ایده‌آل فرمول: 3 تا 4

✅ مزایا و اثرات سالیسیلیک اسید

1. لایه‌بردار عمقی (کيراتولیتیک)

با نفوذ به داخل منافذ، به حل سلول‌های مرده، چربی و آلودگی‌های انباشته کمک می‌کند.

2. ضدجوش قوی

به‌طور خاص برای درمان آکنه غیرالتهابی (کومدون‌ها) و آکنه‌های التهابی خفیف تا متوسط مؤثر است.

3. کاهش تولید سبوم

با کنترل ترشح چربی پوست، از براق شدن و بسته شدن منافذ جلوگیری می‌کند.

4. ضدالتهاب طبیعی

ساختار شیمیایی آن شباهت زیادی به آسپیرین دارد و به همین دلیل دارای خواص تسکین‌دهنده و ضدالتهابی است.

5. مناسب برای پوست کف سر

در شامپوهای ضدشوره، سالیسیلیک اسید با کمک به لایه‌برداری پوست کف سر، شوره و التهاب را کاهش می‌دهد.

🧴 کاربردها در محصولات آرایشی-بهداشتی

⚠️ نکات ایمنی و احتیاط

• ✅ غلظت مجاز در محصولات بدون نسخه:

  • 0.5٪ تا 2٪ برای پوست صورت

  • 3٪ برای شامپوها و درمان‌های موضعی بدن

• ⚠️ در صورت مصرف بیش از حد یا استفاده نادرست ممکن است باعث خشکی، پوسته‌ریزی یا تحریک شود

• 🚫 در دوران بارداری با احتیاط مصرف شود (در غلظت کم، معمولاً بی‌خطر است)

• ☀️ بهتر است در شب استفاده شود و ضدآفتاب در روز الزامی است

• ❌ نباید هم‌زمان با رتینوئیدها، AHAهای قوی یا لایه‌بردارهای فیزیکی مصرف شود مگر با توصیه متخصص

💡 نکات فرمولاسیون

• pH مؤثر: بین 3 تا 4 برای حفظ پایداری و اثربخشی

• سازگاری: با نیاسینامید، زینک PCA، عصاره چای سبز، پانتنول

• ناسازگاری: با ترکیبات خیلی اسیدی (مانند ویتامین C خالص) یا الکل‌های خشک‌کننده

• نوع پوست مناسب: پوست چرب، مختلط، مستعد جوش

• نوع پوست نامناسب: پوست خشک، حساس یا ملتهب (مگر با نسخه ضعیف و با ترکیب مرطوب‌کننده)

تفاوت سالیسیلیک اسید با گلیکولیک اسید

جمع‌بندی

سالیسیلیک اسید یکی از مؤثرترین ترکیبات مراقبت از پوست برای درمان آکنه و تنظیم چربی است. خاصیت لایه‌برداری عمقی و ضدالتهابی آن، این ماده را به یک انتخاب محبوب در تونرها، سرم‌ها و شوینده‌های مخصوص پوست چرب و مستعد آکنه تبدیل کرده است.