فنول (Phenol)
فنول (Phenol)
معرفی کلی
فنول (Phenol) یک ترکیب شیمیایی آروماتیک با فرمول شیمیایی C₆H₅OH است و از نخستین ترکیبات صنعتی مهم در دسته هیدروکسی‌آرن‌ها به شمار می‌رود. فنول به صورت مایع بی‌رنگ تا کمی صورتی عرضه می‌شود و به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده، آنتی‌اکسیدانی و شیمیایی فعال در صنایع دارویی، آرایشی، شیمیایی و تولید رزین‌ها کاربرد فراوان دارد.
مشخصات کلی
نام فارسی: فنول
نام انگلیسی: Phenol
فرمول شیمیایی: C₆H₅OH
وزن مولکولی: 94.11 g/mol
شکل ظاهری: مایع بی‌رنگ یا کمی صورتی با بوی مشخص و تیز
حلالیت: محلول در آب و اکثر حلال‌های آلی
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
حالت: مایع کریستالی در دمای پایین
بو: تیز و مشخص
پایداری: پایدار در دمای محیط، اما حساس به نور و هوا
خاصیت اسیدی: ضعیف تا متوسط، می‌تواند با بازها و اکسیدکننده‌ها واکنش دهد
نقطه ذوب: 40.5 °C
نقطه جوش: 181.7 °C
خواص و مزایا
✅ ضدعفونی‌کننده و آنتی‌باکتریال قوی
✅ ضد قارچ و ضدعفونی‌کننده محیطی
✅ پیش‌ماده مهم در تولید رزین‌ها، پلاستیک‌ها و داروها
✅ قابلیت ترکیب با سایر ترکیبات شیمیایی برای تولید مواد فعال
✅ استفاده در تحقیقات شیمیایی و آزمایشگاهی
کاربردها
🔹 صنایع دارویی و بهداشتی
تولید ضدعفونی‌کننده‌ها و محلول‌های ضد میکروبی
جزء فرمولاسیون برخی داروهای موضعی
🔹 صنایع آرایشی و بهداشتی
تولید رنگ مو و محصولات شیمیایی تخصصی
استفاده محدود به دلیل تحریک‌کننده بودن
🔹 صنایع شیمیایی و پلیمر
تولید رزین‌های فنولیک و پلاستیک‌ها
ماده اولیه در سنتز ترکیبات آلی و صنعتی
نکات ایمنی و احتیاط
⚠️ خطرناک و خورنده – تماس با پوست، چشم یا بلعیدن می‌تواند بسیار مضر باشد.
⚠️ استفاده از دستکش، عینک و تهویه مناسب الزامی است.
⚠️ در محیط خشک و خنک و دور از نور مستقیم نگهداری شود.
⚠️ در صورت تماس با پوست، سریعاً شستشو دهید و در صورت بلع، فوراً به مرکز درمانی مراجعه کنید.
جمع‌بندی
فنول (Phenol) یک ترکیب آروماتیک مهم با خواص ضدعفونی‌کننده و شیمیایی فعال است که در صنایع دارویی، آرایشی، شیمیایی و تولید رزین کاربرد دارد. با توجه به خواص فعال و خورندگی، استفاده آن نیازمند رعایت نکات ایمنی دقیق است.