زینک پیریتیون (پیریتیون روی، Zinc pyrithione)
زینک پیریتیون (Zinc Pyrithione) – پیریتیون روی
معرفی کلی
زینک پیریتیون (Zinc Pyrithione) که با نام پیریتیون روی نیز شناخته می‌شود، ترکیبی شیمیایی با خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی است. این ماده اولین‌بار در دهه ۱۹۳۰ معرفی شد و به‌دلیل توانایی مهار رشد قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر، خیلی زود جایگاه ویژه‌ای در صنایع بهداشتی و آرایشی پیدا کرد. زینک پیریتیون به‌ویژه به‌عنوان یک ماده مؤثر در شامپوهای ضدشوره شناخته می‌شود و نقش مهمی در درمان مشکلات پوستی مانند درماتیت سبورئیک و پسوریازیس دارد.
مشخصات کلی
نام فارسی: زینک پیریتیون / پیریتیون روی
نام انگلیسی: Zinc Pyrithione
فرمول شیمیایی: C₁₀H₈N₂O₂S₂Zn
وزن مولکولی: 317.7 g/mol
شکل ظاهری: پودر سفید تا کرم‌رنگ، بی‌بو
حلالیت: در آب نامحلول، اما در الکل‌ها و سورفکتانت‌ها به‌خوبی پخش می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
ظاهر: پودر سفید یا کرم
نقطه ذوب: حدود ۲۴۰ درجه سانتی‌گراد (با تجزیه)
پایداری: در محیط خشک پایدار است، اما در حضور نور شدید خورشید یا حرارت طولانی‌مدت ممکن است تخریب شود.
خاصیت ویژه: جلوگیری از رشد قارچ‌ها، کپک‌ها، مخمرها و برخی باکتری‌های گرم مثبت و منفی
خواص و مزایا
✅ ضدقارچ و ضدباکتری قوی
✅ مؤثر در کاهش شوره سر و خارش پوست سر
✅ کمک به بهبود بیماری‌های پوستی مثل درماتیت سبورئیک و پسوریازیس
✅ کاهش بوی نامطبوع ناشی از رشد میکروب‌ها
✅ دارای ایمنی نسبی در غلظت‌های مجاز مصرفی در محصولات آرایشی و بهداشتی
کاربردها
🔹 صنایع آرایشی و بهداشتی
ماده اصلی در شامپوهای ضدشوره
کرم‌ها و لوسیون‌های پوستی برای کنترل عفونت‌های قارچی و باکتریایی
صابون‌های ضدباکتری
🔹 صنایع دارویی
فرمولاسیون داروهای موضعی برای درمان قارچ‌های پوستی و عفونت‌های سطحی
🔹 صنایع دیگر
به‌عنوان ماده نگهدارنده ضدقارچ در رنگ‌ها و پوشش‌ها
استفاده در محصولات بهداشتی حیوانات خانگی
نکات ایمنی و احتیاط
⚠️ در غلظت‌های بالا می‌تواند برای پوست و چشم تحریک‌کننده باشد.
⚠️ نباید به‌طور مستقیم بلعیده یا استنشاق شود.
⚠️ در محصولات آرایشی و بهداشتی غلظت مجاز آن طبق استانداردها بین ۰.۳ تا ۱ درصد است.
⚠️ نگهداری در محیط خشک، خنک و به دور از نور مستقیم خورشید توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
زینک پیریتیون یا پیریتیون روی یک ماده فعال شناخته‌شده در محصولات مراقبت از پوست و مو است که به‌ویژه در شامپوهای ضدشوره کاربرد گسترده‌ای دارد. خواص ضدقارچ و ضدباکتری آن باعث شده تا نه‌تنها در صنایع آرایشی و بهداشتی، بلکه در داروسازی و حتی صنایع رنگ نیز مورد استفاده قرار گیرد.